İnsanlık tarihinin en eski edebiyat örneklerinden biri, en eski destanı, “Gılgamış”. Yüzyıllar uzunluğu kelamlı olarak anlatıldı, daha sonra çivi yazısı ile kil tabletlere aktarıldı. En eski kesimleri M.Ö. 3. bin yıla kadar uzanıyor. Destana mevzu olan Gılgamış M.Ö 3000’de Mezopotamya’nın güneyinde bulunan Uruk’ta karar sürmüş beşinci kral. Destanda yarı insan yarı ilahtır, yenilmez bir savaşçıdır ve ölümsüzlüğün peşindedir.
Yıllar yılı pek çok edebiyat yapıtına ilham olan, perdeye ve sahneye aktarılan “Gılgamış”ın son derece sıradışı bir yorumuyla tanışacak İstanbullu tiyatro seyircisi, bu ay. Mesut Arslan ismini tiyatro takipçileri güzel biliyor. Yirmi yıldan fazladır Belçika’da tiyatro yapan, klasik tiyatro anlatımının kalıplarını kıran işlere imza atan bir direktör. Belçika’da perde açan ve büyük ilgi gören oyunlarını br müddet sonra Türkiye’ye taşıdığına, Türkiyeli oyuncularla yine sahnelediğine daha evvel de şahit olduk. Son olarak 2018 yılında “Gece Sempozyumu” ile İstanbul Tiyatro Festivali’ne konuk olmuş ve seyirciye ezberleri alt üst eden bir seyir tecrübesi yaşatmıştı.
Bu defa farklı bir “Gılgamış” ile geliyor kente. Konsepti kendisine, metni arkeolog Mesut Alp’e ilişkin oyun, 2022 Nisan’ında Belçika Kraliyet Tiyatrosu’nda Flamanca olarak perde açtı. Dünyanın bu birinci destanında serüvenleri anlatılan iki erkeği; Gılgamış ile Enkidu’yu iki bayan olarak ele alan bir “Gılgamış”tı bu.
Bu sene de oyunu Türkçe olarak sahnelemeye karar verdi Mesut Arslan. Flamanca versiyonun oyuncularından Layla Önlen’in karşısında bu defa Arslan’ın “Gece Sempozyumu” ve “Ve Yahut Ya Da”da birlikte çalıştığı usta oyuncu Derya Alabora var. Birinci sefer ekimde destanın doğduğu topraklarda, Bağdat Tiyatro Festivali’nde perde açtılar. Artık sıra 1 Kasım’da Kuvvetli PSM’de İstanbullu seyirciyle buluşmakta.
“Gılgamış”ın sahne dizaynında imzası bulunan çağdaş sanatçı Stan Wannet, oyun için sıra dışı bir Uruk kenti inşa etmiş. Oyuncular da seyirciler de birebir oyun alanının içindeler. Seyircilerin ortasından gelip büyük şeffaf küplerin içine oturan iki anlatıcı, internete girip sohbet odalarında oturum açarak izledikleri oyunun görebildikleri kadarını canlı olarak aktarıyorlar. Böylelikle kelamlı anlatı tiyatro salonundan ve oyunun oynandığı coğrafyadan çıkıp teknoloji marifetiyle dünyanın farklı köşelerine yayılmaya devam ediyor. Mesut Alp ve Mesut Arslan bu usulle “anın ve yerin tekdüzeliğini kırmak istediklerini” tabir ediyorlar.
Odağına kelamda ‘medeni’ insanın düşmanca davranarak kendisi için cehenneme çevirdiği dünyayı koyan, Enkidu ile Gılgamış’ın bağlantısını doğa- medeniyet, homo spiens – neandertal müsabakası olarak ele alan oyun, Türkiye prömiyerini 1 Kasım’da Kuvvetli Sky Lounge’da yapacak, 7 Kasım’da ise 1. Bodrum Tiyatro Şenliği kapsamında İnspera Ana Sahne’de seyirciyle buluşacak.
Gılgamış
Metin: Mesut Alp / Konsept ve reji: Mesut Arslan Dramaturji: Cet Ünal Oynayanlar: Derya Alabora, Layla Önlen Sahne tasarımı: Stan Wannet Sanat danışmanı: Charlotte Bouckaert, Hüseyin Umaysız Kostüm, saç, makyaj: Elif Korkmaz – Uygulama: Kultuurfabriek “Beauty of Art” Çeviri: Öznur Yavuz Arapça çeviri: Hussein Al Khalidi Araştırma: Zeynep Avcı Prodüksiyon: Robin Appels, Valerie De Visscher Teknik: Domien de Roover, Can Berk Satir, Turan Tayar Türkçe yardımcı direktör: Koray Doğan Yapım: KVS, Platform 0090 Ortak üretim: C-Takt, Het Laatste Bedrijf